อู๋ซานกุ้ยเกิดเมื่อปี 1612 ในเมืองเกาโหยว มณฑลเจียงซู เขาเป็นทายาทคนเดียวของ "อู๋เซียง" (Wu Xiang) และ "ฮูหยินซู" (Lady Zu) เสียชีวิตเมื่อ 2 ตุลาคม 1678 เรื่องราวของอู๋ซานกุ้ยถูกเล่าขานกันในมุมของชายผู้ยอมขายชาติเพื่อความรักโดยมีการสอดแทรกเอาไว้ในวรรณกรรมหลายต่อหลายเรื่อง แม้แต่ท่านกิมย้งก็ยังไม่พลาดที่จะนำเอาอู๋ซานกุ้ยมาเป็นหนึ่งในตัวละคร
ในรัชสมัยจักรพรรดิฉงเจิน ภายใต้การสนับสนุนของพ่อผู้เป็นขุนนางใหญ่ในราชสำนักทำให้อู๋ซานกุ้ยสร้างผลงานจนได้รับการแต่งตั้งให้เป็นแม่ทัพไปคุ้มกันด่านซันไห่กวน (ด่านภูเขาทะเล) อันเป็นส่วนหนึ่งของกำแพงเมืองจีนซึ่งถือเป็นจุดยุทธศาสตร์สำคัญที่ใช้ป้องกันการรุกรานของชนเผ่าทางเหนือ
ด้านครอบครัวนั้นแม้ว่าอู๋ซานกุ้ยจะมีภรรยาอยู่แล้ว แต่สตรีที่เขาหลงใหลที่สุดนั้นกลับเป็นเฉินหยวนหยวนที่รับมาเป็นอนุ เฉินหยวนหยวนนั้นเคยเป็นนางคณิกาและยังเคยเป็นอนุของคนอื่นมาก่อน แต่อู๋ซานกุ้ยก็ไม่สนใจและหลงรักนางอย่างหัวปักหัวปำ
สถานการณ์บ้านเมืองในขณะนั้นเกิดการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญเมื่อราษฎรถูกกดขี่ข่มเหง หลี่จื้อเฉิงนำทัพกบฏบุกเข้ายึดกรุงปักกิ่งได้สำเร็จ จักรพรรดิฉงเจินหนีขึ้นไปยังเขาเจียงซานและผูกพระศอตัวเองกับต้นไม้ ราชวงศ์หมิงจึงถึงคราวจบสิ้นลงในปี 1644 รวมระยะเวลาปกครองแผ่นดินจีน 276 ปี
อู๋ซานกุ้ยได้รับจดหมายจากบิดาที่อยู่ในเมืองหลวง (ตามกฎการรบได้กำหนดไว้ว่าครอบครัวของแม่ทัพจะต้องอยู่ในเมืองหลวงเสมือนตัวประกันเพื่อป้องการคิดคดทรยศ) ให้ยอมสวามิภักดิ์ต่อหลี่จื้อเฉิง ระหว่างเดินทางกลับกรุงปักกิ่งอู๋ซานกุ้ยได้รับข่าวว่าครอบครัวของเขาถูกข่มขู่และเฉินหยวนหยวนผู้เป็นที่รักถูกจับเป็นตัวประกันจึงโกรธมาก เขาตัดสินใจเปิดด่านซันไห่กวนให้ทัพแมนจูบุกเข้ามายึดกรุงปักกิ่ง สถาปนาราชวงศ์ชิงปกครองแผ่นดินของชาวฮั่นในปี 1636
อู๋ซานกุ้ยรับใช้ราชสำนักชิง (แมนจู) โดยได้รับการแต่งตั้งเป็นผิงซีอ๋องปกครองมณฑลยูนนาน กระทั่งในรัชสมัยจักรพรรดิคังซีต้องการลดรอนอำนาจของบรรดาเจ้าศักดินา (โดยเฉพาะอู๋ซานกุ้ย) อู๋ซานกุ้ยจึงก่อกบฏโดยอ้างว่าต้องการกอบกู้ราชวงศ์หมิงแต่ก็ไม่สามารถเอาชนะทัพราชวงศ์ชิงจนถูกไล่ต้อนก่อนที่จะป่วยและเสียชีวิตลงในวัย 66 ปี
อู๋ซานกุ้ยกลายเป็นขุนนาง 2 ราชวงศ์ เขาสร้างผลงานยิ่งใหญ่ที่ไม่น่าจดจำด้วยการเปิดด่านป้องกันการรุกรานเพราะคนรัก บางกระแสว่าเขาต้องการยืมมือทัพแมนจูจัดการหลี่จื้อเฉิงแล้วจะตลบหลัง แต่ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใด การเปิดด่านซันไห่กวนของเขาได้เปลี่ยนแปลงประวัติศาสตร์ไปแล้ว
